سفارش تبلیغ
صبا ویژن

اقلیمـ رهایے

یا مَن یبَدِّل السَیئاتِ بالحَسنات ...

اطلاعات کامل در مورد کاشت زعفران«2»

    نظر

انتخاب پیاز و زمان کشت زعفران

احداث مزارع جدید زعفران فقط بوسیله پیاز آن مقدور و معمول است. بنابراین تهیه و انتخاب پیاز مرغوب جهت کاشت در ایجاد و گسترش کشت حائز اهمیت است. پیاز زعفران را می توان از خاک درآورد به انبار یا مزرعه دیگری منتقل نمود، با توجه به دوره خواب یا استراحت پیاز که از اواخر اردیبهشت ماه تا اواخر مرداد ادامه دارد می توان در این فاصله نسبت به بیرون آوردن پیاز اقدام کرد. بهتر است پیازها پس از بیرون آوردن از زمین کاشته شوند تا پیازها ضمن ادامه استراحت در زمین جدید مستقر شوند. از بیرون آوردن پیازها در اواخر مرداد به بعد باید خودداری کرد چون در این موقع بعضی از پیازها ممکن است برای ریشه دادن و جوانه زدن آماده باشند هر قدر فاصله بیرون آوردن پیازها تا کاشت کمتر باشد بهتر است با وجود این پیاز زعفران را برای مدت چندماه در محل سرد و خشک با ارتفاع 30 - 20 سانتی متر می توان بصورت پخش شده نگهداری نمود ولی این امر باعث عدم توسعه فیزیولوژیکی گلها شده و باردهی سال اول کشت را شدیدا کاهش می دهد.

پیاز زعفران را از موقع خزان بوته (اوایل خرداد تا اواسط مهرماه می توان کشت نمود ولی بهتر است از کاشت پیاز در اواخر تیر و اوایل مرداد خودداری شود زیرا در این موقع هوا و زمین بسیار گرم است و بیم آن می رود که رطوبت پیاز موقع جابجای از بین رفته و به آن صدمه وارد شود. بر اساس تحقیقات انجام شده توسط مرکز پژوهشهای صنعتی خراسان بهترین زمان کشت خرداد ماه می باشد.

نوع و مقدار کشت پیاز زعفران

بطوریکه گفته شد زعفران بوسیله غده ساقه که عبارت از پیازهای تو پر (بنه) می باشد ازدیاد می شود و اندازه آن از یک فندق تا یک گردو متفاوت است. پیازهای انتخابی باید درشت تر، سالم تر و بدون زخم و خراشیدگی و عاری از هر نوع بیماری باشد.

پیازها بهتر است قبل از کاشت با سموم قارچ کش از قبیل سرزان، سری تیزان و گرامنیون و غیره به نسبت 500 - 300 گرم سم برای یکصد کیلو پیاز بر علیه بیماریهای قارچی ضد عفونی شوند. در موقع کاشت بهتر است پولک یا لایه خشک کف پیاز به همراه مقداری از پوسته آزاد روی پیاز جدا شوند تا جذب آب بوسیله پیاز آسانتر و جوانه زدن آن سریعتر انجام شود. مقدار کاشت پیاز بسته به ریزی و درشتی از 10 - 3 تن در هکتار فرق می کند. فواصل کاشت معمولا 30 - 25 سانتی متر از هر طرف می باشد.تعداد پیاز انتخابی جهت کاشت در هر چاله 3 پیاز است با وزن متوسط 6 گرم برای هر پیاز می باشد در صورتیکه پیازها ردیفی در فارو کاشته شوند بصورت منفرد و با فاصله 8 - 6 سانتی متر از یکدیگر به مقدار 3 تن و در صورتیکه بصورت سنتی و در هر چاله 5 عدد مصرف کنند میزان کاشت پیاز به 5 تن بالغ خواهد شد. گفتنی است که در تحقیقات انجام شده بهترین پیازها، پیازهایی با اندازه بیشتر از 8 گرم بود

عملیات کاشت پیاز زعفران

برای کاشتن پیاز زعفران ابتدا چاله های یک ردیف را با بیل در می آورند و در داخل هر چاله بطوریکه گفته شد از 3 - 15 پیاز قرار می دهند. عمق کاشت پیاز 20 - 15 سانتی متر در نظر گرفته و در موقع کاشت سر پیازها باید رو به بالا قرار گیرد. پیازها در عمق 20 سانتی متری در زمستان از سرما و یخبندان و سایر تنش های محیطی و در تابستان از گرما زدگی مصون می مانند..

برای کاشت زعفران 5 - 4 نفر شرکت می کنند به این ترتیب که یک نفر با بیل چاله ها را در می آورند دو نفر پیازهای قابل کشت را بصورت دسته های 3 تا 5 یا 15 تائی انتخاب می کنند و نفر چهارم پیازها را در داخل چاله ها قرار می دهند و بقیه نفرات کار خود را ادامه می دهند تا تمام زمین کاشته شود. سرانجام سطح مزرعه را که نا مسطح شده با بیل یا ماله ای که صاف و فشرده می سازند تا پیازها به خاک بچسبد

زمین کشت شده به همین صورت تا موقع آبیاری پائیزه رها می شود قبل از آبیاری در حدود 20 - 10 تن کود حیوانی کاملا پوسیده پخش می نمایند..

در اسپانیا کاشت زعفران به صورت دیم صورت می گیرد پیازهای زعفران بجای کپه کاری در داخل ردیف 4 بفاصله 5 تا 8 سانتی متر از همدیگر کاشته می شود. و ردیف های کاشت از یکدیگر 35 - 30 سانتی متر فاصله دارد. پس از انجام عمل کاشت روی شیارها را با ماله پوشانده و زراعت ردیفی بنظر می رسد..

آبیاری

پس از پایان کاشت پیازهای زعفران که حداکثر تا آخر شهریورماه طول می کشد حدود 15 تا 10 روز بعد از کاشت اقدام به آبیاری مزرعه می نمایند. در نقاط مختلف خراسان بسته به وضعیت آب و هوایی منطقه از اواسط مهر ماه تا دهه اول آبان آبیاری زعفران شروع می شود. با توجه که گل کردن زعفران تا حدودی تابع آب اولیه می باشد لذا برای اینکه برداشت زعفران با مشکل مواجه نشود آب اول را در بین قطعات با فاصله چند روز تقسیم می کنند تا بدین وسیله دوران اوج گلدهی قطعات با یکدیگر همزمان نباشد.

آب اول زعفران خیلی مهم است و تمام نقاط زمین باید بطور کافی و یکنواخت آب بخورد تا گلهای یک قطعه با هم و هم زمان بیرون آیند بعد از گاورو شدن مزرعه برای سله شکنی از کج بیل و چهار شاخ فلزی یا گاو آهن ایرانی با عمق کم استفاده می شود متعاقب آن زمین را ماله می کشند. سله شکستن زمین باعث می شود که جوانه های گل با سهولت بیشتری از خاک بیرون آمده و رشد قوی و مطلوبی داشته باشند.پس از آبیاری اول بفاصله 15 - 20 روز بعد از آن اولین گلهای زعفران ظاهر می شوند بدیهی است که مزرعه زعفران در سال اول محصول قابل توجهی نمی دهد. از اوایل فروردین تا زمانیکه رنگ برگها به زردی مایل شود هر 12 - 6 روز یکبار آبیاری انجام می شود.باید توجه داشت که بعد از وجین یک نوبت آبیاری به تاخیر بیفتد تا علف های هرز از بین رفته و مجددا سبز نشوند. آب آخر در درشت شدن پیاز موثر است.

 

نیاز آبی حدود 3000 مترمکعب

یک بار آبیاری در مرداد ماه توصیه گردیده

بالاترین نیاز آبی در فروردین و اردیبهشت با مقدار 5/2 میلی متر در روز

بهترین زمان آبیاری در خراسان 15 مهر

دوره آبیاری هر 15 روز یکبار

سله شکنی

همان طور که اشاره شد بعد از آبیاری اول به محض گاورو شدن زمین سطح مزرعه باید سله شکنی شود بنحوی که پیازها صدمه نبینند بهترین وسیله سله شکنی کج بیل و بیل شیار دار و گاوآهن ایرانی و کولتیواتر است.سله شکنی باعث می شود که گلها به آسانی از خاک بیرون آمده و کود حیوانی با خاک مخلوط گردد. در مواقعی که زارع نتوانسته باشد بزمین خود کود دهد قبل از اجام آبیاری می توان کود لازم را در سطح خاک پخش نموده و با شخم سطحی با خاک مخلوط نمود و بعد از این عمل که در واقع حکم سله شکنی را دارد جهت هموار نمودن زمین و چسباندن خاک به پیازها زمین را ماله می کشند.

: وجین علف های هرز

علف های هرز از طریق رقابت با گیاه زعفران از نظر آب و مواد غذایی و نور خورشید سبب کاهش محصول می شود علاوه بر این ممکن است در مراحل کاشت و برداشت زعفران مزاحمت های ایجاد و میزبان تعدادی از بیماریها و حشرات و بخصوص نماتد باشد. وجین مزرعه در هر موقع که علف های هرز رشد کردند ضروری است در مزارع زعفران اولین وجین بعد از آبیاری دوم انجام و این وجین باعث از بین رفتن علف های هرز مزرعه زعفران می گردد.بطور معمول اولین وجین زعفران بعد از برداشت گلها و دومین آن در صورت لزوم به فاصله در حدود یک ماه قبل از آب سوم انجام می شود. در مورد مبارزه شیمیایی با علف های مزرعه باید توجه کرد که چون اثر این علف کش ها بر روی گیاه آزمایش نشده لذا باید حتی الامکان به هنگام رشد بوته های زعفران از مصرف علف کش های شیمیایی خودداری شود

مبارزه با آفات

از مهمترین آفات زعفران، جوندگان هستند که شامل خرگوش­ها، موش­ها و یک نوع جوجه تیغی است. موش­ها باعث از بین رفتن پیازها می­شوند و خرگوش و جوجه تیغی از برگهای زعفران برای تغذیه استفاده می­کنند. با کاشت نعناع در نزدیکی مزارع زعفران میتوان با موش­ها مبارزه کرد. همچنین میتوان از سموم شیمیایی مانند کلرات و طعمه مسموم استفاده کرد.

مبارزه با بیماریها

مهمترین بیماری­های زعفران بیماری سیاهک و زوال زعفران است. عامل بیماری سیاهک، قارچ نوماکو است که روی برگهای زعفران رشد کرده و کم کم به پیازها می­رسد و باعث از بین رفتن پیازها می­شود. عامل بیماری زوال زعفران نیز یک نوع قارچ ساپروفیتی است که به­ داخل پیازها نفوذ کرده و موجب برآمدگی سطح پیاز، پوسیدن و خشک شدن برگها می­شود. جمع­آوری و سوزاندن برگها و پیازهای آلوده و ضد عفونی کردن پیازها قبل از کاشت در کاهش بیماریها مؤثر است

کود دهی و تغذیه زعفران:
برای اینکه گیاهان به طور طبیعی رشد نموده و به زندگی خود ادامه دهند به مواد غذایی فراوان و کافی احتیاج دارند که البته زعفران نیز از این قاعده کلی مستثنی نیست.
برای زعفران 20-40 تن کود حیوانی در هکتار، 200 کیلو گرم کود فسفره و 140 کیلو گرم کود نیتروژن در هر هکتار تطبیق می شود. البته بعضی از متخصصین در هکتار 250 کیلو گرم کود پتاس نیز سفارش میدارند.
کود حیوانی، کود پتاس و فسفری قبل از کشت پیاز با شخم عمیق به زمین داده می شود . کود نیتروژن دار به دو و یا سه قسمت تقسیم نموده 2/1و یا 3/1 آن را قبل از آبیاری اول و 2/1و یا 3/1 دیگر کود را پس از خاتمه یخبندان های زمستان به زمین اضافه شود.
کود حیوانی بر علاوه وقت کشت همه ساله و یا یک سال در میان قبل از آبیاری اول به زمین اضافه گردیده و بعد از آبیاری موقع سله شکنی با خاک مخلوط می گردد.

برداشت زعفران :

کشت زعفران فقط در سال اول ولی برداشت ان 7 سال می باشد .مزرعه زعفران در سال اول محصول قابل توجهی ندارد و فقط پیازهایی که درشت تر بوده و تغذیه خوبی داشته اند به گل رفته و تولید زعفران می کنند .زمان گلدهی مزرعه معمولا آبان ماه و دوره گلدهی 15 ـ 20 روز به طول می انجامد . تعداد گلها در روزهای اول و اخر کمتر می باشد و در روها وسطی زیادتر است . گل دهی وابسته به درشتی و ریز بودن پیاز می باشد و از هر جوانه به تعداد 1 ـ 4 گل تولید می گیرد . برداشت زعفران توسط دست و نیروی انسانی انجام می گیرد . دستهای کسی که گل را می چیند باید پاک و باصابون شسته شود . بهترین زمان گل گیری در ساعات اولیه صبح و قبل از طلوع آفتاب می باشد . بنابراین به تعداد نیروی کارگری زیادی نیاز است اگر گلها در معرض باد و نور خورشید قرار بگیرد کیفیت خود را از دست داده و عطر و رنگ ان کاهش می یابد .بعد از چیدن رشته های زعفران را از گل جدا کرده و بر روی پارچه های تمیز در اطاقکی که سایه بوده و تهویه مناسبی داشته باشند پهن کرده تا کاملا خشک شوند .از هر هکتار مزرعه زعفران به طور متوسط سالانه 10 کیلو گرم زعفران خشک به دست می اید . در پایان سال هفتم باید پیازها را اززمین منتقل نمود . قابل توجه است که پیازها را در سال اول را دارند پس در سال هفتم 5 هکتارزمین را با این پیاز می توان زیر کشت برد . کاشت و برداشت زعفران به ماشین آلات نیاز ندارد.

خشک کردن زعفران

زعفران تازه را برای نگهداری طولانی­تر باید خشک نمود. روش خشک کردن تعیین کننده کیفیّت و ارزش نهایی زعفران می­باشد. عطر خاص زعفران در هنگام خشک کردن در اثر هیدرولیز شدن ترکیبات پیکروکروسین و آزاد کردن سافرانال تولید می­گردد. در روش سنتی ایرانی، خشک کردن زعفران در سایه و یا اتاق گرم و خشک برای حدود 8 تا 12 روز طول می­کشد. در این روش امکان رشد و تکثیر میکروارگانیزم­ها و افزایش آلودگی و همچنین کاهش قدرت رنگدهی در اثر فعالیت آنزیم­ها، بدلیل طولانی بودن زمان خشک کردن، وجود دارد. در روش خشک کردن اسپانیایی، زعفران بر روی الکی با شبکه توری ابریشمی و تحت دمای متوسطی حدود C 60 - 50 برای مدت 30 تا 60 دقیقه حرارت غیرمستقیم قرار داده می­شود. در این روش رنگ بیشتری نسبت به روش سنتی ایرانی و یا خشک کردن در هوای آزاد، ظاهر می­شود و احتمال آلودگی­های قارچی محدود می­شود.

عملکرد زعفران :

میزان گلی که از واحد سطح میتوان برداشت نمود به عوامل متعددی از قبیل عوامل جوی مانند نوسانات درجه حرارت ومیزان بارندگی درموقعیت جغرافیایی خاک ارتباط است. بهار گرم و پائیز طولانی موجب گل دهی زود رس میگردد.

عملکرد زعفران در سال اول گلدهی ناچیز وبه تدریج در سالهای بعد افزایش مییابد .

در سال دوم عملکرد طبیعی آن حدود 1800تا 2500 گرم در هکتار می باشد.

در سال سوم عملکرد طبیعی حدود 4تا 5کیلوگرم می باشد.

پس از چهار تا پنج سال عملکرد طبیعی 10 تا 15 کیلو گرم میباشد.

در سال ششم ماکزیمم 15 کیلو گرم

در سال هفتم ماکزیمم 10کیلو گرم

در سال هشتم جمع آوری وکشت مجدد پیاززعفران لازم می باشد. معمولا" هرهکتار زمین احتیاج به چهار تن پیاز زعفران دارد.

از هر 210عدد گل( 630عدد کلاله) حدود پنج گرم زعفران خشک تولید می شود.

منابع

1. ابریشمی، م. ح. 1366. شناخت زعفران ایران. انتشارات توسن تهران. 260 صفحه.

2.امید بیگی، ر. صادقی، ب و رمضانی، ا. 1379. اثرهای منطقه کشت بر کیفیت زعفران. مجله علوم و فنون باغبانی ایران. شماره­های 3 و 4. صفحه های 167 تا 178.

3. باقرزاده، ک. بحرینی نژاد، ب و صفاری انارکی، ع. 1382. مجوعه مقالات همایش منطقه­ای اردستان، توانمندیهای رشد و توسعه. دانشگاه آزاد اردستان.

4.بهنیا، م. ر. 1370. زراعت زعفران. انتشارات دانشگاه تهران. 285 صفحه.

5. حبیبی، م. ب و باقری کاظم آباد، ع. 1376. زعفران، زراعت، فرآیند، ترکیبات شیمیایی و استانداردهای آن. انتشارات سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی خراسان. 35 صفحه.

6. رمضانی، ا. 1369. بررسی اثر وزن پیاز روی عملکرد زعفران در اقلیم نیشابور. پایان نامه کارشناسی ارشد رشته علوم باغبانی دانشگاه تربیت مدرس تهران.