اقلیمـ رهایے

تاریخ دعا را می‌توان با پیدایش انسان قرین دانست، زیرا انسان هرگز از نیازمندی ها جدا نبوده و در درون و بیرون خود این احساس را داشته است که باید در پناه قدرتی آرام بگیرد.
بنابراین، هرگز تاریخ بشر از توجه به مبدأ عالم تهی نبوده است.
کاوش ها نشان می دهد که حتی در دورترین زمان ها، معبد و مسجد جزء واقعیت های غیرقابل انفکاک زندگی بشر بوده اند، حتی آن زمان که بشر توان تصور یک مبدأ نامتناهی و قدرت مطلق را نداشته و به اشتباه به بت ها پناه می برده و از آنها یاری می جسته و زندگی پرماجرای خود را با امیدواری به مبدأ ناشناخته چیره بر همه قدرت ها توأم می ساخته است.
راز نهاد هستی، ارتباط محض با خالق هستی است. گویی سر حضور زبان نیز در درخواست از مبدأ متعال بر استمرار فیض است. بدین معنا که وجهه خاص هر موجود، ارتباط با غنی مطلق است که لحظه به لحظه، هستی او در گرو عطا و فضل وی می باشد. بنابراین، هستی با تمام حقیقتش، زبانی است که درخواست بقای خود را می نماید، چه اگر کمتر از «آنی» عطای خودرا دریغ کند، همه چیز هیچ خواهد گردید. از این رو، فرمود:
«وَإِن مِّن شَیْءٍ إِلاَّ عِندَنَا خَزَائِنُهُ وَمَا نُنَزِّلُهُ إِلاَّ بِقَدَرٍ مَّعْلُومٍ »؛ (حجر 21)
هیچ چیزی در عالم نیست جز آن که گنجینه های آن نزد ماست، ولی ما از آن بر عالم خلق به جز به قدر معینی که مصلحت است، فرو نمی فرستیم.
و نیز فرمود: «إِن یَشَأْ یُذْهِبْکُمْ وَیَأْتِ بِخَلْقٍ جَدِیدٍ»؛ (ابراهیم 19)
اگر بخواهد نسل شما آدمیان را در زمین نابود می کند و خلقی دیگر می آورد.
محققان از این درخواست باطنی به «دعای تکوینی» یاد کرده اند. البته هم چنان که سؤال در طلب اصل وجود، تکوینی است، در احوال طبیعی موجودات نیز، مسئله از همین قرار است. کودکی که از مادر متولد می شود، با زبان حال از خدای مهربانش غذای متناسب با لب و دهان و حلقوم و دستگاه گوارش کودکانه خود طلب می کند؛ چنان که هرکس دیگر نیز متناسب با سیستم خلقت خود، تکویناً غذا و لباس و دوا و احتیاجات دیگر را درخواست می کند و خداوند در پاسخ همین دعا و سؤال تکوینی، در قرآن کریم می فرماید:
«وَآتَاکُم مِّن کُلِّ مَا سَأَلْتُمُوهُ»؛ (ابراهیم 34)
از هرچه درخواست کنید، به شما ارزانی داشته است.
بنابراین، نهاد هستی در اصل وجود خود و در جمیع حالت ها و حاجت هایش لحظه ای از دعا جدا نیست و وجود دعا از لوازم حتمی و ضروری است که همه مخلوقات از آن برخوردار و به آن مفتخرند.